30 listopada "Odkrywczy Maczek" po raz pierwszy wziął udział w
Andrzejkowo - Mikołajkowym Festiwalu Młodych Odkrywców, który miał miejsce w
Śląskim Międzyuczelnianym Centrum Nauki i Badań Interdyscyplinarnych w
Chorzowie. Tematem przewodnim tegorocznego spotkania była "Materia po
przejściach".
Festiwal był rozgrzewką przed styczniowym Śląskim Festiwalem
Nauki. Powitania Uczestników Festiwalu KMO
dokonał dr hab. Roman Wrzalik, koordynator Programu KMO
w SMCEBI, Uniwersytet Śląski.
Każdy Klub mógł zgłosić TYLKO jeden projekt
składający się z maksymalnie sześciu eksperymentów, ilustrujących różne zmiany
stanów skupienia. Jakie mamy stany skupienia materii – z pewnością każdy z Was
wie. Topnienie, wrzenie, skraplanie, krzepnięcie, sublimacja i resublimacja –
oto wyzwanie jakie było postawione przez organizatorów! Przygotowane
doświadczenia należało połączyć wspólną myślą i nadać przygotowanej prezentacji
tytuł.
Członkowie Klubu Młodych Odkrywców - "Odkrywczy
Maczek" opracowali trzy doświadczenia.
- Woreczek do lodu
- Wodę
- Dezodorant

Zastanówmy się dlaczego rozpylany dezodorant jest zimny?
Wewnątrz puszki aerozolu panuje wysokie ciśnienie rzędu od 3 do 5
atmosfer (jednostka ciśnienia). Substancja znajdująca się w środku początkowo
jest w stanie ciekłym, jednak rozpylanie zmienia jej stan na gazowy czemu
towarzyszy spadek ciśnienia, a ten wiąże się ze spadkiem temperatury. Aby mogła
zajść ta przemiana potrzebne jest dostarczenie energii (analogicznie jak w
przypadku wrzącej wody). Przemiana ta zachodzi bardzo gwałtownie, tak że nie
możliwe jest pobranie ciepła z otoczenia, a odbywa się to kosztem energii
wewnętrznej. Przemianę taką nazywamy przemianą adiabatyczną. Zmniejszanie
energii wewnętrznej powoduje obniżenie temperatury dlatego gaz, który wydostaje
się z puszki dezodorantu jest zimny.
LODY CZEKOLADOWE
- Lód
- Śmietankę
- Miskę
- Kilka pojemników małych i dużych
- Mleko skondensowane
- Kakao
- Sól
- Mikser
Do miski wlewamy śmietankę oraz mleko skondensowane, po zmieszaniu dodajemy
kakao.
Wszystko razem ze sobą miksujemy, do gładkiej konsystencji. Przelewamy
pewną część do małego pojemnika, zamykamy go po czym okładamy lodem. Lód
posypujemy solą. Trzęsiemy przez kilka minut, następnie sprawdzamy czy lody są
gotowe.
Zastanówmy się dlaczego trzęsiemy substancją, z której mamy otrzymać lody?
Proces trzęsienia powoduje, że substancja otoczona lodem o wiele szybciej zmniejszy swoją temperaturę. Pozwoli to na szybkie przejście ze stanu ciekłego w stały. Jest to spowodowane rozchodzeniem się niskiej temperatury lodu po całym pojemniku. Substancja, z której mają powstać lody zacznie zmniejszać swoją temperaturę ze względu na lód, którym zostanie obłożona.
Aby samodzielnie i szybko przygotować galaretkę potrzebujemy:
- Czajnik
- Galaretkę w proszku
- Garnek
- Wodę
- Mrożone owoce
Wodę
podgrzewamy w czajniku, wlewamy do garnka. Wsypujemy do niego galaretkę w
proszku i mieszamy, do czasu, aż cała się nie rozpuści. Później dodajemy
mrożone owoce, garnek otaczamy lodem, który posypujemy solą. Czekamy aż
galaretka zmieni się w ciało stałe.
Zastanówmy się dlaczego dodajemy mrożone owoce do galaretki?
Mrożone owoce przyśpieszają proces tężenia galaretki, poprzez wymianę
ciepła. Ciepła galaretka oddaje swoją temperaturę do mrożonych owoców, ponieważ
całość dąży do wyrównania temperatur. Po pewnym czasie temperatura galaretki
zmniejszy się, co będzie skutkować spokojną zmianą ze stanu ciekłego na ciało
stałe.
Najmniejszy kryształek soli kuchennej, składa się z jonu sodu i
jonu chloru. W wodzie sól dysocjuje, czyli inaczej rozpada się na jony sodu i
na jony chloru, a te dość szybko otaczane są przez cząsteczki wody. Tak dzieje
się w płynnej wodzie, ale ten sam proces zachodzi także w przypadku lodu. Z tym
,że po to by cząsteczki mogły otoczyć jony sodu albo chloru najpierw zniszczona
musi zostać struktura lodu, to powoduje jego topnienie. Do zerwania wiązań
pomiędzy cząsteczkami wody w lodzie potrzebna jest jednak energia. Ta pobierana
jest z otoczenia, dlatego dodanie soli do lodu sprawia, że lód topnieje, choć
równocześnie temperatura wody obniża się.
W doświadczeniach wykorzystaliśmy również:
W doświadczeniach wykorzystaliśmy również:
Wrzenie jest to zamiana stanu ciekłego w stan gazowy w
stałej charakterystycznej dla danej substancji temperaturze, zwanej temperaturą
wrzenia. Pod wpływem ogrzewania wody, od dna "odrywają" się
pęcherzyki powietrza i przemieszczają się na powierzchnię.
Parowanie zachodzi w temperaturze między temperaturą
topnienia a temperaturą wrzenia danej substancji. Jest to zamiana stanu
ciekłego w stan gazowy. Parowanie zachodzi wtedy, gdy cząsteczka ma
dostatecznie wysoką energię kinetyczną, by wykonać pracę przeciwko siłom przyciągania
między cząsteczkami.
Skraplanie jest to zamiana stanu gazowego w stan ciekły pod
wpływem temperatury tzn. rozgrzana para wodna poddana niższej temperaturze
skrapla się na danym przedmiocie.
Podczas andrzejkowego spotkania każda drużyna przedstawiała
swoje projekty członkom innych Klubów, opiekunom i gościom. Projekty Kolegów z
innych Klubów młodzież oceniała siebie nawzajem.
Oprócz pokazów wraz z objaśnieniami doświadczeń dla innych uczestników Festiwalu
młodzież zwiedziła stanowiska
innych Klubów i
zapoznała się z doświadczeniami
przygotowanymi przez koleżanki/kolegów. W czasie prezentacji Klubów odbyło się
głosowanie na 3 najlepsze stanowiska prezentujące najciekawsze i
najatrakcyjniejsze eksperymenty.
„Odkrywczy Maczek” został wyróżniony wśród 3 najlepszych zespołów KMO (w czasie festiwalu prezentowało się 14 drużyn).
„Odkrywczy Maczek” został wyróżniony wśród 3 najlepszych zespołów KMO (w czasie festiwalu prezentowało się 14 drużyn).
Po prezentacji stanowisk uczestnicy festiwalu wzięli udział w pokazie „Co Cię właśnie uderzyło”, który poprowadził Kamil Wachol,
z Centrum Nauki Kopernik z Warszawy oraz w pokazie doświadczeń „Materia po
przejściach” przygotowanego przez dr Anetę Szczygielską-Łaciak i
dr Marcina Łaciaka z SMCEBI w
Chorzowie.
Alan Pawleta
Maja Fuss
Natalia Kłusek
Aleksandra Sygut
Mikołaj Halicki
Katarzyna Trajdos
Elżbieta Bożek
Komentarze
Prześlij komentarz